Mwendandũ na Wainegene Magĩetha Njũng’wa

Rũgano rwa Mwendandũ na Wainegene Magĩetha Njũng’wa: Gĩcunjĩ kĩa Mbere

Ugai ĩ tha..

Tene, tene mũno itũrainĩ rĩa Gaikiamĩtĩ, rĩrĩa rĩarĩ itũũra inene mũno bũrũriinĩ wa Nyagwitũ, nĩ kwarĩ andũ erĩ methaga njũng’wa, Mwendandũ na Wainegene. Andũ aya eerĩ nĩ mageretie mũno kwĩyendithia kũrĩ kĩrĩndĩ gĩa itũũra kĩrĩa kĩoĩkaine kwa ũingĩ ta, Nyagwĩthurĩra.

Kĩrĩndĩ gĩkĩ gĩathiaga gĩthuranoinĩ o thutha wa mĩaka ĩtano gũikia mĩtĩ ya gũthura mũtongoria wa itũũra na wa bũrũri. O thutha wa mĩaka ĩtano!

To Mwendandũ na Wainegene mendaga njũng’wa, aca. Nĩ gwakoragwo na aĩngĩ mendaga njũng’wa ĩyo, ĩndĩ mwakainĩ ũyũ, acio eerĩ Mwendandũ na Wainegene, nĩ o marĩ kĩharo tondũ arĩa angĩ mamĩendaga nĩ meyumĩrĩtie kĩharo nĩ ũndũ wa ndwari igĩrĩ ciatharĩkĩire itũũra rĩu cietagwo Gwakwo na Kũhũyũka.

Ndwari ici cierĩ nĩ cio Mwendandũ na Wainegene moigaga nĩ mekũhonia, na nĩ kĩo matigĩtwo kĩharoinĩ marĩ oiki tondũ gũtirĩ ũmwe wao ũtoigaga e na mĩthaiga ya kũhonia ndwari ĩmwe ya icio cierĩ.

Rĩu hĩndĩ ya gĩthurano nĩ yakinyĩte na mũingĩ warĩ kĩharo harĩa Mwendandũ na Wainegene mokaga kũwarĩria maũhoye mĩtĩ ya ũikarĩri wa njũng’wa.

Kwaria ma, Mwendandũ nĩ we warĩ njũng’wainĩ gwa kahinda ka mĩaka ĩtano yathirĩte, na kwoguo we oragia Nyagwĩthurĩra, kana kĩrĩndĩ gĩa itũũra, kĩmuongerere mĩaka ĩngĩ ĩtano tu ya mũthia arĩkie wĩra ambĩrĩirie wa kũrigita ndwari ya Gwakwo ĩrĩa arikĩtie kuonania ũnjorua wa kũmĩrigita.

Mwendandũ nĩ oigaga kaingĩ atĩ arĩkia kũhonia ndwari ĩyo ya Gwakwo nĩ guo akambĩrĩria kũrigita ndwari ĩyo ĩngĩ ya Kũhũyũka. Arĩa arigitĩte o na akorwo matiahonete biũ, marĩ hakuhĩ kũhona kaimana mũrimũ wa Gwakwo, na nĩ mambĩrĩirie kwĩyaka o ene.

No nake Wainegene ndendaga Mwendandũ arute wĩra ũcio wa kũhonia ndwari ĩyo tondũ nĩ amenyaga wega atĩ ndwari ĩyo yarĩkia kũhonio nĩ Mwendandũ, o na ndwari ya Kũhũyũka no guo ĩgathira itũũrainĩ na bũrũrinĩ wothe.

Ningĩ Wainegene ndendaga ndwari ya Kũhũyũka ĩhonio, tondũ ĩngiahonirio ndangĩahotire gwetha njũng’wa rĩngĩ. Na ndendaga ndwari ya Gwakwo ĩhonio, tondũ ĩngĩahonirio Mwendandũ no endwo nĩ andũ nake Wainegene age gũikarĩra njũng’wa.

Ndwari ya Kũhũyũka na ya Gwakwo nĩ cio ciarĩ njĩra ya Wainegene ya gũikarĩra njũng’wa, na makĩria mũno ĩyo ya Kũhũyũka.

Kwoguo Wainegene ndaheanaga mĩthaiga ya kũhonia, aheanaga mĩthaiga ĩrĩa mĩrũrũ ya gũikaria mũrimũ mwĩrĩ o akiugaga atĩ nĩ we mũrigiti njorua wa ndwari ĩyo ya Kũhũyũka.

Rĩmwe andĩkĩ a ng’ano nĩ mandĩkĩte ũrĩa ndwari ĩyo ya Kũhũyũka ĩhonagio mabũrũriinĩ marĩa mangĩ, no rĩrĩa ndeto ĩyo yakinyĩire Wainegene, akĩhaica o karĩmainĩ karĩa emenyeretie akĩraara akĩhũra marebe ho akĩũria mũingĩ ndũkagerie gũthoma ng’ano icio tondũ we mwene nĩ arĩkĩtie gũcithoma na akona ti njega nĩ cia gũtũũria ndwari ya Kũhũyũka bũrũriinĩ.

Ũndũ ũrĩa warĩ wa magegania nĩ atĩ Wainegene nĩ etĩkagio nĩ arĩa mamumaga thutha, na amera matigathome ng’ano matiacithomaga metĩkagia o ũrĩa we amera.

Gwatuĩkaga atĩ o ũguo acio mamumaga thutha mamwĩtĩkĩtie, no guo endaga kũgarũra kĩrĩndĩ gĩothe kĩa bũrũri wothe handũ warũma kĩmwĩtĩkagĩrie agĩthomagĩre na akĩguũragĩrie maũndũ mothe ma mĩikarĩre, na kĩo gĩkamameria, gĩkawĩtĩkia, na gĩkahurũkia meciria.

Ũtũũro wa Wainegene wothe warĩ wa kwĩyata ũrĩa arigitaga ndwari ya Kũhũyũka, o rĩrĩa ageragia mũno gũtũũria ndwari ĩyo mĩĩrĩinĩ ya kĩrĩndĩ, nĩ guo gĩtũũre kĩhũyũkaga take kinya rĩrĩa agaikarĩra njũng’wa.

Nĩngĩ, kũnina manegene gũtiakenagia Wainegene tondũ nĩ ta ombanĩirio na inegene. Wainegene angĩahĩtirie amenye kana aigue mũhũũro atĩ Mwendandũ he kaũndũ ekĩire kĩrĩndĩ gĩa itũũra kĩrĩa gĩetagwo Nyagwĩthurĩra, kana he ndwari ya Gwakwo ahonetie mũndũ ũmwe kana eerĩ, oyaga marebe akahaica igũrũ wa karĩma getagwo Magathĩti, akaraara akĩhũra marebe ho akĩinaga kinya gũgakĩa:

Mwendandũ ndendandũ, mwendandũ ndendandũ, mwendandũ ndendandũ!

Kwaroka gũkĩa, Wainegene arĩhaga mĩkora yake ĩthiĩ na mbere na kũhũra marebe o karĩmainĩ kau kinya rĩrĩa agacooka. Nĩ guo eyerũhie endwo nĩ Nyagwĩthurĩra, oyaga o gatege etaga Karwĩgĩ ka Ngũnarũkũ Kagayania, akombũka kinya mũrĩmo atĩ nĩ guo agĩũka rĩngĩ agakorwo na werũ wa eerũ kinya Nyagwĩthurĩra metĩkie atĩ no we wiki wagĩrĩire kũnengerwo njũng’wa mwaka wakinya wa gũikio mĩtĩ.

Ningĩ nĩ akenagio mũno nĩ kumagario na gũthaganwo kĩharoinĩ kĩa ndege, na rĩngĩ nĩ okaga na mbica iria ahũragwo na eerũ kũrĩa aceeraga akonanĩria karĩmainĩ ka Magathĩti atĩ nĩ oyaine na eerũ na ekwerũha o ta o.

Nĩ ũndũ wa kũmbũkaga kaingĩ kwa eerũ atĩ nĩ guo erũhe ta eerũ acio atuĩke mwerũ ũngĩikarĩra njũng’wa njerũ wega, wĩra wa kũhonia mũrĩmu wa Gwakwo ũkĩrutwo nĩ Mwendandũ gaturiinĩ gothe ka bũrũri akoragwo mũrĩmo kana karĩmainĩ ka Magathĩti akĩhũra marebe na ngũrikũri.

Rwĩmbo rwake nĩ ũndũ wa kũinwo kaingĩ nĩ rwahanaga ta rũrendwo nĩ kĩrĩndĩ kĩrĩa kĩagucagĩrĩrio nĩ ũini ũcio wa gũcokera, ta wa mbini ya kĩnanda ĩ nduĩku, wa Wainegene.

Ningĩ amwe moigaga atĩ matiahotaga gũkoma nĩ ũndũ wa inegene rĩa Wainegene, na nĩ ũndũ rwĩmbo rwa Wainegene rwarĩ o rwa kĩbungo kĩmwe tu, mwendandũ ndendandũ, mwendandũ ndendandũ, nĩ ta rweyenjeraga mĩtweinĩ yao nĩ kĩo monagwo makĩinia mĩtwe magĩthii na njĩra.

Angĩ moigaga atĩ rwĩmbo rũu rwarĩ rwa ma, o na kinya amwe a arĩa mahonetio ndwari ya Gwakwo makahota Kwĩyaka, nĩ mariganagĩrwo nĩ mũmahonia makonwo makĩinia mĩtwe kana makĩina rwĩmbo rũu rwa Wainegene:

Mwendandũ ndendandũ, mwendandũ ndendandũ, mwendandũ ndendandũ!

We mũthomi wa rũgano rũrũ ndũkanoge, ceeraga kaingĩ haha wĩthomagĩre rũgano rũrũ rwa Mwendandũ na Wainegene magĩetha njũng’wa. Rũgano rũrũ ti rũthiru, nĩ rũgathiĩ na mbere kiumia twerekeire. Tega matũ wĩiguĩre na ũiguĩre kĩrĩndĩ gĩa kwanyu.

RIRIKANA, mũtĩ ũgĩaga bata nĩ gũikio. We wĩ na guo, menyerera ndũkanacererwo mũthenya wa gĩthurano wakinya.

Gurumũka na mũtĩ waku na ũgurumũre angĩ ikũmi. Mũndũ ũmwe ndeheragĩrwo njĩra.

Karumbeta nĩ kahuhe!

Thaaai!

Kĩbakĩ nĩ aheo mĩaka ĩngĩ ĩtano ya maendeleo

Ũmũthĩ nĩ guo uma mũthenya wa kũguũria kĩama kĩa Party of National Unity (PNU), kĩrĩa Mũtongoria Mwai Kĩbakĩ egwetha mĩtĩ na kĩo ya kũmũcokia wathaniinĩ wa bũrũri witũ wa Kenya mĩaka ĩngĩ ĩtano ya mũthia. Mũtongoria Kĩbakĩ nĩ oigaga kaingĩ atĩ ekwenda mĩaka ĩngĩ ĩtano tu wathaniinĩ, o ta ũrĩa Kĩambi Watho gĩa Kenya kiugĩte. Ũũ nĩ kuga nĩ etĩkanĩtie na Kĩambi Watho kĩa bũrũri, na nĩ wega ũguo.



Akĩarĩria mũingĩ ũkĩrĩte 80,000 kĩharoinĩ kĩa mathako kĩa Nyayo, Mũtongoria Kĩbakĩ nĩ oririe mũingĩ ũmũhe mweke wa gwathana na kũrehe “maendeleo” mĩaka ĩngĩ ĩtano ya mũthia, na oiga atĩ ũteti wa wethi mĩtĩ ũgũkorwo wĩgiĩ maũndũ ma ũthii wa na mbere marĩa moneku na mangĩoneka matukũ twerekeire ma kũrehe ũtonga kũrĩ mũingĩ.

Mũtongoria Kĩbakĩ nĩ athire na mbere oiga atĩ ũteti wa kanua gatheri na wa kwĩringaringa gĩthũri ndũngĩteithia bũrũri, na kũngĩkorwo na mũndũ ũkuga atĩ thirikari yake ndĩrĩ wĩra ĩrutĩte orio kwao na eranĩra kwao erwo kũu thirikari ĩkĩte ũũ na ũũ tondũ gũtirĩ gaturi o na karĩkũ thirikari ĩtarutĩte wĩra wa gwaka bũrũri. Ningĩ nĩ oigire andũ othe magĩe na ũteti wa thayũ.

Maũndũ mamwe ma bata marĩa thirikari ya Mũtongoria Kĩbakĩ ĩkĩte nĩ:
1. Gĩthomo kĩa burĩ gĩa thukuru cia ũgĩ.
2. Ũkũria wa GDP kuma 1% ũguo kinya 6.1%.
3. Kũrehithia ndawa mathibitarĩinĩ na kũgũithia kana kweheria marĩhi ma ũrigiti.
4. Kũgeria kũrehe thayũ bũrũriinĩ.
5. Kũhũũrana na ũici wa igĩna cia mũingĩ, o na gũtuĩka wĩra ũyũ no ũrathiĩ na mbere na ndũrĩ ũraithĩrana.
6. Gũthondekithia mabarabara, na mangĩ maingĩ.

Mũtongoria Kĩbakĩ nĩ athire na mbere oiga atĩ kuma mwaka twerekeire gĩthomo kĩa mathukuru ma ngathĩ ya gatagatĩinĩ kuma Form One kinya Form Four gĩgũkorwo gĩ kĩa burĩ, tiga no marĩhi ma ũraro na mangĩ ta macio.

Tũkĩaria ma, maũndũ marĩa mekĩtwo nĩ thirikari ya Mũtongoria Kĩbakĩ nĩ matwarĩte bũrũri witũ na mbere na ũkaingĩra makinyainĩ ma mabũrũri marĩa merekeire kwĩyathĩra ũtonga. Ũndũ wa bata mũno makinyainĩ maya nĩ gũkorwo mbeca cia igoti iria thirikari yũnganagia kwĩ mũingĩ nĩ cio irũgamagĩrĩra icunjĩ 93% cia mahũthĩro ma thirikari, na mĩaka twerekeire hihi irĩrũgamagĩrĩra mahũthĩro ma thirikari mothe.

Ũyũ nĩ ũthii wa na mbere, na nĩ kĩo kĩhũngĩro gĩkĩ kĩranyita mbaru na gwĩtĩkania na mĩario ya Mũtrongoria njamba, Mwai Kĩbakĩ. Gũtirĩ kĩndũ kĩa bata ta kwĩyathĩra ũtonga wa bũrũri wa mũndũ, na wĩra ũyũ mwega nĩ ũrathiĩ na mbere o ta ũrĩa kĩama kĩa PNU kĩroiga, “Kibakĩ Tena, na kazi iendelee”.

Ũteti wa tũnua tũtheri
Ũteti wa ciama cia mũng’ethanĩro iria iraregana na wathani wa mũtongoria Mwai Kĩbakĩ nĩ ikoretwo ikiaria maũndũ maingĩ ma gũcambia thirikari o na ĩrutĩte wĩra mwega. ũũ ti kuga atĩ thirikari ndĩrĩ maũndũ moru ĩkĩte mĩakainĩ ĩyo ĩtano ĩkoretwo wathaniinĩ, aca. Gũtiri thirikari itarĩ wathe, na thirikari ya Mũtongoria Kĩbakĩ o ta guo. Ĩndĩ, wĩra wa kĩrĩndĩ na wa gwaka bũrũri ti wĩra mũhũthũ, na gwĩ kũgwa na gũtirũka. Maũru maingĩ ma thirikari no metwo ma gũtirũka.

Andũ aingĩ a bũrũri witũ nĩ monete na maitho mao thirikari ĩkĩgeria kũmanyihĩria mathĩna, kũmahotithia kwĩyambatĩria ngathĩ cia macumo kũringana na wĩhoti wao, na kũmaramĩria mĩhaka ya wĩyathi na ya kwĩyaria mũthenya barigici mategũikia maitho mwena na mwena marore kana he icerũ imoimĩte thutha. Maũndũ maya nĩ ma bata mũno monekete bũrũriinĩ witũ kahindainĩ ka miaka ĩtano tu mĩhĩtũku.

Mbegũ cia ũthii wa na mbere na wĩyathi nĩ hande nĩ mũingĩ hamwe na thirikari ya Kenya ya matukũ tũrĩ. Na o ta ũrĩa Mũtongoria Kĩbakĩ oigĩte kaingĩ, arĩa marenda kuona wĩra mwega ũrĩa thirikari ĩrutĩte nĩ marona, no arĩa matarenda kuona ciĩko njega cia thirikari o na mangĩhũrĩrwo mbugi matingĩmona.

Kĩhũngĩro gĩkĩ nĩ gĩkũria mũingĩ wothe wa bũrũri witũ ũrĩa wonete wega wa thirikari ndũkarekererie maheni mahoote ũũma. Njĩra ĩrĩa hũthũ mũno ya gwĩka ũguo, kana ya gũtũũria ma, nĩ ya gũikia mĩtĩ. We wĩ na mũtĩ wĩnyitĩire nĩ ũkũrio ũthiĩ na mbere gwĩka wega o ta ũguo wekire rĩrĩa woyire mũtĩ ũcio, na gũikia mũtĩ waku nĩ guo wĩthurĩre rũciũ rwaku. Na ũngĩkorwo wĩ na mũraata kana araata me na mĩtĩ, geria mũno kũmera magerie o ta ũria kwahoteka gũikia mũti wao gĩthurano gĩakinya. Mũtĩ wĩ mũhuko ndũrĩ bata, ũgĩaga bata waikio.

Ningĩ, nĩ tũkũmũria mũikare mũtegete matũ wega mũigwe maũndũ marĩa mothe mũkwĩrwo nĩ ateti gũgĩgakinya hĩndĩ ya gĩthurano. Maũndũ marĩa mũkwĩrwo ti mothe ma ma, na nĩ kĩo arĩ wega mũno o mũndũ o wothe amathuthurie amenye marĩa ma ma na marĩa ma maheni ma gwetha mĩtĩ. Thuranai na meciria manyu!

Thaaaai!