Wikipedia ya Gĩthwaĩri Rũrendainĩ

Mũrata wakwa, Ndesanjo Macha, mwene mburogo ya rũthiomi rwa Gĩthwaĩri, nĩ erĩga kũmenyithia atĩ kwĩ na Ndaũri ya rũthiomi rwa Gĩthwaĩri ĩtagwo Wikipedia ya Kiswahili ĩrandĩkĩrwo rũrendainĩ nĩ mũndũ wothe ũkwĩyendera. Ũhoro ũcio nĩ wangenirie na ngĩmũria kana no gũkorwo na Wikipedia ya rũthiomi rwa Gĩgĩkũyũ.

Ndesanjo nĩ andĩkĩire mũtongoria ũmwe wa Wikipedia na mũtongoria ũcio agĩcoka akĩnyandĩkĩra marũa ma kũbucia kũũmenyithia atĩ Wikipedia ya rũthiomi o ruothe no yambĩrĩrio kũngĩoneka andũ atano moĩ kwaria na kwandĩka rũthiomi rũu. Maũndũ mangĩ marĩa mendekaga nĩ maya:

1. Gwaka ithangũ rĩa mũciĩ na rũthiomi rũu
2. Gũtaũra cionereria cia Wikipedia
3. Gũtaũra mathangũ merĩ kana matatũ ma mĩbango na tabarĩra ya gũteithĩrĩria andĩki
4. Kwandĩka maratathi manini mega na rũthiomi rũu

Amwe a arĩa merutĩire kwndĩka Wikipedia ĩyo ya Gĩthwaĩri nĩ Ndesanjo Macha, na Mshairi , ũrĩa wĩrĩga kũnyamũkĩra, kũgathĩrĩria mburogo yakwa, na kũnjũria nyingĩre kĩama kĩa andĩki a mburogo a Kenya.

WIKIPEDIA YA GĨGĨKŨYŨ RŨRENDAINĨ
Niĩ nguona arĩ wega twĩrutanĩrie twambĩrĩrie Wikipedia ya rũthiomi rwitũ rwa Gĩgĩkũyũ rũrendainĩ nĩ guo rũkũranĩre na thiomi iria ingĩ. Kwerirwo thabarĩ ya mairũ ngiri imwe yambagĩrĩria na ikinya rĩmwe!

Ũngĩkorwo no wende kwĩrutĩra twake Wikipedia ĩno no ũũmenyithie.

Thaaai!

Rũgano rwa Mĩkũna Rũkũ (Woodpeckers)

Ugai ĩtha! Tene tene mũũno rĩrĩa bũrũri witũ ũtaagaga iria, maĩ, kana ũkĩ…..

Gũtuĩkaga atĩ nĩ rĩo Athũngũ mokire bũrũri witũ wa Kĩrĩnyaga rita rĩa mbere. Maakinya handũ hothe he mũciĩ, gũtuĩkaga magũthagũthaga ihingo cia icagi iria marenda gũtonya ta nyoni ĩrĩa ĩtagwo Mũkũna Rũkũ. Kaingĩ maatonyaga icagiinĩ cia Agĩkũyũ makĩhoya gĩa kũrĩa kana gĩa kũnyua tondũ bũrũri wa Gĩkũyũ ndwagaga irio, iria, kana ũkĩ.

Nĩ ũndũ wa kũgũthagũthaga ihingo ta nyoni ĩyo, nao makĩheo rĩtwa rĩu magĩĩtwo Mĩkũna Rũkũ. Andũ mangĩaiguire kwagũthagũthwo kĩhingo moigaga, mbarĩ ya Mĩkũna Rũkũ nĩ yakinya. Rĩtwa rĩu nĩ rĩetanagwo mũno tene Gĩkũyũinĩ, na rĩmwe na rĩmwe nĩ rĩetagwo andũ airũ arĩa moonekaga makĩĩgerekania na mĩikarĩre kana mĩarĩrie ya Athũngũ.

Kwaria ma, rĩtwa Mũkũna Rũkũ rĩtiarĩ rĩtwa rĩende, na mũndũ angĩetirwo ũguo nĩ ageragia mũno kwaga gũcoka kwĩgerekania na Athũngũ nĩ guo rĩtwa rĩu rĩtikarũme.

MĨKŨNA RŨKŨ YA MATUKŨ TŨRĨ
Ũmũthĩ ũyũ tũrĩ, andũ aitũ nĩ o rĩu maagarũrũkire magĩtuĩka Mĩkũna Rũkũ. Magũthagũthaga mĩrango ya arũgamĩrĩri a mabũrũri ma na nja makĩhoya ũteithio atĩ maiguithanio na aariũ na aarĩ a nyina mahote gũikarania na thayũ bũrũriinĩ wao.

Na rĩu tondũ irio, iria na ũkĩ, nĩ ciagarũrũkire igĩtuĩka mbeca, andũ aya aitũ metuĩte Mĩkũna Rũkũ ya kũgũthagũthaga ihingo cia arũgamĩrĩri a thĩ cia na nja makĩhoya mbeca cia kwĩyambatĩria ngathĩ ũtetiinĩ wao.

Tega matũ wĩiguĩre, na ũhingũrie maitho wĩyonere Mĩkũna Rũkũ ĩrĩa ĩrateng’era kũgũthagũtha ihingo cia arũgamĩrĩri a mabũrũri ma na nja atĩ ĩteithĩrĩrio kĩũtetiinĩ wa yo hĩndĩ ĩno ya kũhũũranĩra Gwĩtĩkĩrwo kana Kũregwo gwa Kĩambi Watho Kĩerũ kĩa Mũthingi wa Tabarĩra na Mawatho ma Bũrũri wa Kĩrĩnyaga.

Thenema ya tũhũ ĩthũirwo nũũ?

Rũgano rwakwa rwathirĩra hau.

Thaaai! (Peace!)

Kĩambi Watho Kĩerũ Kenya (New Constitution)

Tondũ kahinda gaka nĩ guo bũrũri witũ wa Kĩrĩnyaga ũraarĩrĩria cia constitution nĩ wega twĩcirie ũrĩa kiugo kĩu, kĩngĩtwo na rũthiomi rwa Gĩgĩkũyũ. Kũringana na Ndaũri (Dictionary) ya Wikipedia, kiugo “constitution” nĩ mũbango ũrĩa ũkoragwo kaingĩ wĩ mwandĩke, wa kwambĩrĩria mũthingi wa tabarĩra na mawatho ma ngwatanĩro kana bũrũri.

Kiugo gĩkĩ “constitution” no gĩtaũrwo na Gĩgĩkũyũ gĩtwo Kĩambi gĩa tabarĩra na mawatho ma ngwatanĩro kana bũrũri, kana na njĩra nguhĩ, Kĩambi.

Andũ a bũrũri witũ nĩ merekeire gũikia mĩtĩ ya Gwĩtĩkĩra kana Kũregana na Kĩambi Kĩerũ kĩa mawatho ma bũrũri. Mĩtĩ ĩyo ĩgaikio mweri 21 wa Kanyua Hũngũ, mwaka ũyũ wa 2005.

Nĩ ngũmũria mũthome wega Kĩambi Kĩerũ mũtanatua cira wa Gwĩtĩkĩra kana Kũregana na Kĩambi kĩu Kĩerũ tondũ hatirĩ bata mũndũ atue cira e ndumainĩ ya kwaga kũmenya.

Arĩa maratetera Gwĩtĩkĩrwo gwa Kĩambi Kĩerũ marahũthĩra rũri rwa Irigũ na nĩo me mwena wa thirikari. Nao arĩa maratetera mwena wa Kũregana na Kĩambi Kĩerũ marahũthĩra rũri rwa Icungwa na nĩ mũtukano wa amwe me thirikariinĩ na angĩ me mwena wa Gũkararania na thirikari.

Kahinda gaka nĩ kega mũno ga gũtega matũ na kwĩiguĩra ũhũranĩri wa mĩena ĩyo yerĩ, kũmenya arĩa endi bũrũri, arĩa thũ cia bũrũri, arĩa thũ cia thirikari ĩrĩa ĩrathana matukũ tũrĩ, na arĩa endi bũrũri o na magĩtetagĩra mwena wa Kũregana na Kĩambi Kĩerũ.

Tegai matũ na mũikie mĩtĩ kũringana na mawoni manyu inyuĩ ene na mũtigetĩkĩre kũhenio kana kũgayũkanio!