Sunday, November 04, 2007

Wainegene Gũkunyithia Mwana wa Ngai Itina

Rũgano rwa Mwendandũ na Wainegene Magĩetha Njũng’wa: Gĩcunjĩ gĩa Gatano

Ugai ĩ tha…


To Wainegene wiki wahĩkire ruo ta Nyagaki nĩ amu nake Wamũciĩ rĩrĩa arĩkirie kũmenya atĩ nĩ kwarĩ na mũrũrũngano wa Wainegene na mumo kĩharoinĩ kĩa wĩyathi mũthenya wa Wakana, nake no gwĩta etire mumo wake makĩrũrũngana kwaroka gũkĩa, Wagatano. O ta mũtugo wa mĩrũrũngano ta ĩyo bũrũriinĩ, andũ a matũũra nĩ marũmĩrĩire mumo na magĩkinyia kĩharoinĩ meiguĩre mĩario handũ ha kũheagwo iraire.

Kwoguo mũrũrũngano wa Wamũciĩ na mumo warĩ na aingĩ mekinyĩtie kuo kuma matũũra ma hakuhĩ. Nake Wamũciĩ ndarĩire marĩgu aingĩrire kĩharo ahiuhahiũhĩte akĩambata ngathĩ cia gĩtara gĩa kwarĩrio na akĩnyita ikero igĩrĩ ngumbato na ngundi ĩmwe na akĩambĩrĩria mĩario yake na gũcokeria ngatho arĩa othe mekinyĩtie kĩharoinĩ kĩu kĩa wĩyathi.

Wamũciĩ ndariganĩirwo nĩ kũgweta atĩ we nĩ we warĩ na arũmĩrĩri aingĩ kinya gũkĩra Wainegene na arĩa marĩ na nganja akĩmera marore ithabu rĩa mumo ũrĩa wekinyĩtie mũcamanioinĩ wake na maringithanie na arĩa mekinyĩtie kĩharoinĩ kĩu marĩ a Wainegene.

Na o ta ũrĩa njĩraga andũ kaingĩ, Wamũciĩ akiuga, njũng’wa nĩ niĩ ngũikarĩra tondũ nĩ mwakĩyonera ũingĩ wa arũmĩrĩri akwa. Kĩrĩa gĩatuma njĩte mumo mũcamanio ũyũ nĩ tondũ ndĩraigua Wainegene ararĩ haha ira kwĩyata ũrĩa ekũrehe manjimbo. Githĩ ndimwĩraga kaingĩ atĩ nĩ njĩkaga ciama? Wamũciĩ akĩũria na agĩcoka agĩthiĩ na mbere na mĩario o na atacokeirio kĩũria gĩake. Niĩ nĩ niĩ njũĩ manjimbo marĩa ma ma tiganai na macio ma Wainegene, Wamũciĩ akiuga agĩcoka agĩtithia hanini akĩĩhũgũraga mwena na mwena ahana ta ũyũ ũtumĩirie mĩtheko kanua.

Manjimbo marĩa ithuĩ twĩ njungwa na kĩnuthu twĩtĩkanĩtie na mo ti manjimbo ta macio mareyatagwo na mo nĩ Wainegene, aca. Ithuĩ twĩtĩkanĩtie na manjimbo ma igĩna no ti ma kũgayania bũrũri icunjĩ kĩndũrĩrĩ, Wamũciĩ agĩthiĩ na mbere na mĩario yake.

Ithuĩ twĩtĩkĩtie kũgayania andũ kĩmĩhuko no ti kĩndũrĩrĩ. Arĩa me na mĩhuko mĩriku tũkũmagaĩra kanjimbo ga itang’a kana ndonga, na arĩa me na mĩhuko mĩkunderu tũmagaĩre kanjimbo kana tũnjimbo twao mwanya, tunjimbo twa ngĩa. Ĩndĩ, nĩ tũrĩrutaga itonga mang’otore mĩhuko tũkagaĩra aikari a tũnjimbo twa arĩa a mĩhuko mĩkunderu tondũ o na inyuĩ nĩ mũkĩũĩ acio matikoragwo na hinya wa kwĩĩtĩria mang’otore ta macio. Narĩ nao magakĩona tũng’otore twa kũgũra thũkũma rĩrĩa itang’a kana ndonga irarĩa nyama. Wamũciĩ agĩtithia hanini, agĩcoka agĩthiĩ na mbere na mĩario.

Githĩ kĩu mũtigũkĩona nĩ kĩama kĩega tondũ kĩorotithĩtio kũrĩ gũteithia athĩni a kangoya, Wamũciĩ akĩũria agĩcoka agĩkira ta ũyũ wetereire macokio. No gũtirĩ watumũrire kanua, kĩharo gĩakirite ngiria.

Nake Wamũciĩ akĩona ta arĩ hĩndĩ akundĩtie andũ ndeto biũ kinya magakira ta ngiria nĩ kũnyotoka ũhoro wake, agĩthiĩ na mbere na mĩario. Tũrĩũnganagĩria tũnjimbo tũu twa ngĩa mang’otore kuma manjimbo macio ma itang’a kinya manjimbo mothe maigananie ũtonga, na nĩ kĩo tũreta mwerekera ũyũ witũ “Kaiganania”. Rĩu bũrũri ndũgũcoka gũkorwo na andũ amwe maretwo itang’a na arĩa angĩ maretwo ngĩa, hei mĩtĩ yanyu na ndaikarĩra njũng’wa njigananie mũingĩ wothe wa bũrũri kererere. Wamũciĩ agĩkira rĩngĩ hanini, agĩcoka agĩtharuma hanini, agĩthiĩ na mbere na mĩario.

Atanatumũka kiugo kĩngĩ, gũkĩingĩra gĩkundi kĩa mumo na rĩrĩa gĩakinyire hakuhĩ na gĩtara gĩa kwarĩrio nĩ guo andũ monire Wainegene hau gatagatĩ ka mumo ũcio. Wainegene o na ndahaicire ngathĩ cia gĩtara gĩa kwarĩrio, arutire ikero igĩrĩ mondo arĩ na yo na agĩtua Wamũciĩ na mĩario. Wamũciĩ aiguĩrwo oria kaĩ kuoneka atĩa, wandunya mĩario ĩ iromoinĩ?

No handũ ha gũcokerio kĩũria gĩake, Wainegene aroririe mĩario kĩharo nake Wamũciĩ agĩkira aburĩte mũno nĩ kũirwo. Ahihagia ta ndegwa ndũi nĩ marakara.

Nĩi nĩ mũkĩũĩ njaragia ma, Wainergene akiuga, agĩcoka agĩkorora hanini na agĩthiĩ na mbere na miario. Ndoka kũmũmenyithia atĩ nĩ ndĩrareheirwo ndũmĩrĩri nĩ araika hwaĩ ndoima haha kĩharoinĩ gĩkĩ. Araika acio maranjĩrire atĩ Mwendandũ arenda kũiyithia mĩtĩ na wara wa karamu, nĩ guo gũgĩkinya hĩndĩ ya gĩthurano aikarĩre njũng’wa o na atahotanĩte. Wainegene agĩkorora rĩngĩ hanini akĩhiũragia mũtwe mwena na mwena ahutithĩtie ngundi ngũnje ya guoko kwa ũmotho iromoinĩ ndakarũgĩrie andũ gĩkorora, agĩcoka agĩthiĩ na mbere na mĩario akĩrutaga ngacibũ mũhuko.

Araika acio maranjereire marahe ũhoro wa ũici ũcio wa mĩtĩ ya gĩthurano no o merĩga kũhe ũhoro wa mamuruki marĩa ndoimbũrĩire mũingĩ atĩ marĩ bũrũriinĩ makĩenda kũraga atongoria, ndĩ ũmwe wa atongoria acio. Githĩ mũtirakĩririkana mamuruki macio na nĩ mo mabunjĩte wabici cia karĩma kamwe ka Magathĩti harĩa njuragia imenyithia cia kwĩyendithia?

Tondũ hĩndĩ ĩyo ya mamuruki ndaragia ma, o na rĩu ndĩraria ma theri. Mwendandũ manyitanĩte na ECK maiye mĩtĩ na nĩ kĩo Mwendandũ athuraga arĩa megũtongoria ECK o na tũreganĩte na ũhoro ũcio tũrĩ ang’etherani a ũteti.

Kuma ũmũthĩ twĩ na mumo wakwa tũgũcoka kũng’athanĩria na Mwendandũ handũ ha kũng’ethanĩra ũtetiinĩ. Na nĩ kĩo ngwenda kũmũmenyithia atĩ ciama ciakwa ikĩrĩte cia Mwendandũ na igakĩra cia Wamũciĩ. Kĩama kĩrĩa ndĩ na kĩo kĩerũ thutha wa kwaria na araika acio ndagweta nĩ gĩkĩ, Wainegene akiuga agĩcoka akĩamba gũtithia hanini agĩikagia maitho mwena na mwena ta arera andũ matege matũ maigue ndeto ici cia kĩama gĩake kĩerũ.

No atanathiĩ na mbere na mĩario, akĩgũtha sombrero yake ĩkĩgwa thĩ o na gũtuĩka yagũithirio nĩ guoko gwake gũkĩgeria kũgirĩrĩria ndĩkagũithio nĩ rũhuho. Hau hakĩgĩa ndindĩkano ya mumo ũkĩgeria gũcindana ũrĩa ũkũmuoyera sombrero ĩyo yake na ihenya na amĩcokie mũtwe wake ndũkae gũcinwo nĩ riũwa. Ngucanioinĩ ĩyo hakĩiguo mũkayũrũrũko hamwe na rũbu rũmwe.

Mwana wa Ngai nĩ we wakayũrũrũkire na akiuga nĩ akunywo itina ngucanioinĩ ĩyo no ndanamenya mũmũkunyi.

Arĩa moimĩte matũũrainĩ gũthikĩrĩria mĩario ĩyo makĩambĩrĩria kũnegene na kũhehana. Kaĩ mwakunyithia Mwana wa Ngai itina nĩ kĩ? Amwe makĩiguo makĩũrania. Nũũ ũcio ũtarĩ thoni ũgũkunya Mwana wa Ngai itina? Angĩ moranagie. No mũgambo ũrĩa watigirwo rĩerainĩ na waiguĩkire ta watema rĩera o rĩmwe ta rũhiũ rwa njora warĩ wa kairĩtu kanini koragia ithe: Baba nĩ ũrĩ na mbeca na nĩ ngwenda ũngũrĩre mũraika ũmwe anjeragĩre akahe ndeto itoĩyo nĩ twana tũngĩ tiga niĩ?

O hĩndĩ o ĩyo, andũ amwe makĩrũgama na igũrũ magĩthugunda gĩkundi na makĩambĩrĩria kũina magĩthiũrũrũkaga gĩtara gĩa kwarĩrio, na o ũrĩa mathiũrũrũkaga no guo maingĩhaga tondũ kũrĩ matonyaga gĩkundiinĩ kĩu gĩakinya harĩa maikarĩte. Rwĩmbo rwainagwo ũũ:

Nĩ njangĩte o kũraya
Nĩ ngwĩrira rĩu
Ndigane na manjimbo
Ngake bũrũri ũmwe

Ĩĩ nĩ ngũka harĩ we
Ndige gũcanga
Nĩ ndanogio nĩ manjimbo
Ma gwatũrania bũrũri

Ĩĩ tũcere na tũcunjĩ
Twa bũrũri witũ
O mũndũ akagaya kĩĩ
Kaba bũrũri ũmwe

Nĩ njangĩte o kũraya
Nĩ ngwĩrira rĩu
Ndigane na ndaimono ya manjimbo
Ngake bũrũri ũmwe


Gĩkundi kĩa aini gĩgĩthiĩ gĩkĩnenehaga na gĩkĩongagĩrĩra rwĩmbo ngotoko, gĩgĩcoka gĩkĩambĩrĩria kuma kĩharoinĩ kĩa wĩyathi kĩerekeire na ya taũni.

No rĩrĩa Wainegene onire gĩkundi gĩkiuma kĩharoinĩ kiumĩtwo thutha nĩ mumo ũmwe akĩhĩka mĩario akĩanĩrĩra. Tambai mũthikĩrĩrie hanini, ngwendaga kũmũmenyithia niĩ ti niĩ Wamũciĩ, na kĩama gĩakwa kĩerũ kuma ndacererwo nĩ araika hwaĩ nĩ gĩkĩ: Niĩ ndigũcoka kwaria cia manjimbo rĩngĩ, ndĩmetaga ũgatũri, kana ugatuzi na Gĩthwaĩri. Hei mĩtĩ yanyu narĩ njikarĩre njũng’wa ĩno mĩaka ĩtano tu ndĩyatage na yo, akĩrĩkia mĩario yake ahũmĩte, na akĩĩgiria thithino thithi maita merĩ.

Aini nao matiarũgamire, o na matiatinirie rwĩmbo rwao atĩ mathikĩrĩrie mĩario ya Wainegene, mathire o na mbere kũina makiumaga kĩharo marorete na ya taũni. Na thutha wa ndagĩka nyinyi mũcamanio ũkĩhana ta watharũrũka, na andũ othe makĩambĩrĩria kuma kĩharoinĩ. Wainegene agĩtonya gĩcĩgĩinĩ kĩa mumo wake na makĩambĩrĩria kumĩra kĩharo o makĩnegenaga, nake Wamũciĩ ta guo.

Mũthuri wagomanĩtie mbuĩ mũtwe akĩiguo akiuga, Wainegene arĩ gũkunyithia Mwana wa Ngai itina, na nĩ kĩo rwainwo rwa 27. Ĩĩ kana hihi Wainegene nĩ we mũkunyani?

Icio nĩ cio ciugo iria ciaiguirwo cia mũthia kĩharoinĩ mũthenya ũcio. No andũ makinya barainĩ ya gũtonya taũni nĩ haiguirwo mũgambo wa mũtumia woria, mũthenya wa kiumia ũgakinya rĩ narĩ tũmenye kana mĩrimũ ya Gwakwo na Kũhũyũka yetunya nduma?

Na ko gatuma gagĩcema kĩharo hamwe na taũni, andũ makĩinũka mĩciĩ yao ũmwe kwa ũmwe. Rĩerainĩ gwatigirwo mĩario ĩyo ya mũtumia, mũthenya wa kiumia ũgakinya rĩ?

Cokai haha kiumia kĩngĩ mũtegete matũ ndĩmũganĩre cia Mwendandũ na Wainegene magĩetha njũng’wa!

O rĩngĩ RIRIKANA, mũtĩ ũgĩaga bata nĩ gũikio irebeinĩ hĩndĩ ya gĩthurano. We wĩ na guo, menyerera ndũkanacererwo mũthenya wa gĩthurano wakinya. Gurumũka na mũtĩ waku na ũgurumũre angĩ ikũmi. Mũndũ ũmwe ndeheragĩrwo njĩra. Karumbeta nĩ kahuhe, na guo coro ũrĩ thutha!

Thaaai!

Hihinya ndari ũthome rũgano rwa Mwendandũ na Wainegene Magĩetha Njũng’wa, gĩcunjĩ kĩa: 1 , 2, 3, 4

0 Comments:

Post a Comment

<< Home