Icungwa Gwatũkana Icere Kĩharoinĩ

Rũgano rwa Mwendandũ na Wainegene Magĩetha Njũng’wa: Gĩcunjĩ gĩa Gatatũ

Ugai ĩ tha…

O na Mwendandũ atanambata ngathĩ cia gĩtara gĩa kwarĩrio, nĩ kwaiguirwo rũbu rwathandwo kuma na mwena wa itherero wa kĩharo, na rũbu rũu rũkĩoyererwo nĩ atumia arĩa marĩ mwena wa rũgũrũ marũmĩrĩirwo nĩ arĩa marĩ mĩena ĩyo ĩngĩ yothe, na rĩu kĩharo gĩothe gĩkĩiyũra mbu. Mbu icio cioigirwo o kahinda kanini na kĩharo gĩgĩcoka gĩgĩkira ngiria.

O hĩndĩ o ĩyo thutha wa gũkirwo ta ndagĩka ithatũ ũguo, Mwendandũ akĩmũrĩkithia matawa make meerĩ kũrĩ andũ mĩena yothe ĩna ya rũhuho. Matawa macio marĩ na nĩnĩmbĩ ndune na mamũrĩka mũndũ aiguaga korugarĩ kanini gagacoka gagathira thutha wa kahinda kanini.

Mwendandũ oyaga matawa macio agathiũrũrũka na mo ta robo ya kĩharo amamũrĩkithĩtie andũ agacoka agatithia hanini ta nuguta ikũmi ũguo ningĩ akamathiũrũrũkia robo ĩngĩ ya kĩharo, o ũguo o ũguo, kinya akĩmũrĩka andũ othe na matawa make meerĩ. Gũtirĩ warĩ kĩharoinĩ kĩu ũtaiguire korugarĩ kanini thutha wa kũmũrĩkwo na matawa macio.

Mwendandũ athiũrũrũkaga na mwĩrĩ wake wothe o arũgamĩte harĩa aarĩ. Athiũrũrũkia matawa make robo ĩmwe, nĩ amoyaga na igũrũ akamamũrĩkithia matuĩnĩ hanini agacoka akoiga:

Kawĩra gathiĩ na mbere, iendelee!

Nao andũ makamũkĩria

Kawĩra gathiĩ na mbere o ta tene!
Mĩtĩ yothe kwa Mwendandũ, iendelee!
Mĩrimũ ya Gwakwo na Kũhũyũka ĩĩtunye nduma!

No ningĩ ti andũ othe mamũkagĩria tondũ amwe nĩ maiguagwo makĩnogona mainamĩtie mĩtwe ireru ciao ikahana ta ici igwĩrĩire ithũri ciao.

Kĩharo ningĩ gĩgĩkira ngiria kwa ndagĩka ingĩ ta ithatũ ũguo. Hĩndĩ ĩyo gũkirĩte ngiria, hau hakuhĩ na gĩtara gĩa kwarĩrio nĩ hagĩire gĩkundi kĩmwe kĩagucanagia na gũtindĩkana ta handũ hatuthũkaga haro. O rĩmwe gũkĩiguo rũbu rũngĩ rũmwe tu na rũu rũtionire mwoyereri. Rũbu rũmwe tũ, na kĩharo gĩothe gĩgĩkira ngiria o rĩngĩ ta ndagĩka ithatũ ũguo.

O kahinda gatarĩ cĩhĩ, andũ gĩkundi kuma mwena ũrĩa waikarĩte Wainegene magĩũkĩra makĩrora na hau hakũhĩ na gĩtara gĩa kwarĩrio makuwĩte macungwa na ciondo na ikabũ ciaigĩrĩirwo mĩtwe. O na Wainegene we mwene akĩmarũmĩrĩra makĩhana ta aya marathiĩ kũng’ethanĩra na Mwendandũ na gĩkundi gĩake.

Nĩ guo o rĩmwe macungwa monirwo magwa thĩ kuma mĩtweinĩ ya arĩa maigĩrĩire ciondo na ikabũ ciyũrĩte macungwa mĩtwe na macungwa macio makĩambĩrĩria kũgaragarĩra njĩrainĩ iria ciagayanĩtie kĩharo maita mana gĩkahana ta gĩkĩ kĩ na mũtharaba wa njĩra. Gĩkundi kĩa Wainegene gĩgĩteng’erania na macungwa marĩa na njĩra ciothe inya cia mũtharaba wa njĩra. Amwe manyitaga macungwa macio makamameranĩria na makoro, na arĩa angĩ makamekĩra mũhuko kinya gũgĩtigara macungwa matatũ tu njĩrainĩ iria ciothe cia mũtharaba.

O gĩkundi kĩa Wainegene gĩteng’eranĩtie na macungwa marĩa matigarĩte njĩrainĩ icio, nĩ honekire mwanake ũmwe warĩ na ihenya gũkĩra arĩa angĩ. Mwanake ũcio nĩ onirwo ainamĩrĩra na agĩcoka agĩĩtira o ateng’erete. Amwe a arĩa makuhĩrĩirie mwanake ũcio makĩambĩrĩria kũmugĩrĩria makĩmwĩraga arekie macungwa manengerwo Wainegene agaĩre gĩkundi gĩake gĩtikoime ũguo gĩtacamĩte mũrĩo wa mo.

Gĩthĩ o na Njĩcũ ndagaĩire kĩrĩndĩ kĩa andũ ngiri ithano mĩgate ĩtano tu na ciũngũyũ igĩrĩ na gĩkĩhũna? Mũtumia ũmwe akĩiguo akĩũria.

Na kĩo kĩmwana kĩrĩa kĩeragwo kĩrekie macungwa gĩkĩrũgama ta gĩkĩ kĩagĩa na ũrũme o rĩmwe. Nĩ guo kĩahanire ta gĩkĩ gĩkũgũthũkĩra gĩkundi kĩa Wainegene gĩkiugaga kĩo kĩonganirie o icungwa rĩmwe tu na kĩnuthu, na gĩtikũrekeria mũndũ o na angĩkorwo nĩ we ũgayagĩra kĩrĩndĩ njungwa ta mĩgate na ciũngũyũ iria ciagaĩtwo nĩ Njĩcũ.

Nĩ guo o hĩndĩ o ĩyo nake Wainegene arutire icungwa rĩmwe mũhuko harĩa arĩikĩtie arĩũngania njĩrainĩ ĩmwe ya iria ciathondekete mũtharaba kĩharo. Nĩ oire icungwa rĩu na igũrũ akiuga na mũgambo warĩ igũrũ hanini atĩ nake ndekũrekeria mũndũ icungwa rĩu tondũ we nĩ we wagĩrĩire kũnengerwo macungwa mothe agaĩre kĩrĩndĩ nĩ guo na kĩo kĩmũhe mĩtĩ aikarĩre njũng’wa.

Wainegene agĩthiĩ na mbere akiuga atĩ, no we wiki woĩ gwĩka kĩama gĩa kũgaĩra mũingĩ macungwa kinya ũhũne na ũnyotoke o ta ũrĩa Njĩcũ agaĩire kĩrĩndĩ mĩgate ĩtano na ciũngũyũ igĩrĩ na gĩkĩhũna na gĩkĩnyotoka. Nĩ acokire akiuga atĩ tiga nĩ we gũtingĩrĩ macungwa bũrũriinĩ wothe. We nĩ we mũhandi wa macungwa mothe na nĩ we wagĩrĩire kũmagetha na kũmagaĩra andũ wa gacere wa gacere kinya mahũne, macoke mamũikĩrie mĩtĩ nĩ guo ahote gũikarĩra njũng’wa wega eyatage na yo.

Nake mwanake ũrĩa nĩ guo arutire mũrera na akĩheana rĩtwa rĩake akiuga etagwo Wamũciĩ. Agĩcoka akiuga, niĩ Wamũciĩ ndioka na kamakwa, nĩ mũĩ o na nĩ nĩi Mwendandũ akobagia o ũrĩa ndoiga ateng’eraga akawĩka. Taririkanai nĩ niĩ ndoigire nĩ ngũthomithia mathukuru mothe ma ũgĩ tũhũ, Mwendandũ agĩteng’era akiuga gĩthomo kĩa mathukuru macio gĩtigũcoka kũrĩhwo, kĩrĩthomagwo tũhũ. Ndoiga nĩ ngũthomithia mathukuru ma ngathĩ cia gatagatĩinĩ tũhũ, Mwendandũ arateng’era aroiga o nake egwĩka o ta ũguo.

Njikĩriai mĩtĩ yanyu inyuothe, tondũ nĩ ma githĩ ti niĩ ndakĩrehire gĩthomo kĩu gĩa tũhũ na no ndĩrathiĩ na mbere na gũkĩrehe ndĩrikĩtie mwĩrĩinĩ wa Mwendandũ? Wamũciĩ akĩũria andũ agĩthiũrũrũkagia kĩara kĩmwe igũrũ ta ũrĩa ekega atĩ rĩrĩa aarĩ kĩamainĩ gĩa gĩcamba kĩa ngũkũ. O hĩndĩ o ĩyo mwanake ũrĩa akĩhana ta ũyũ wanyitwo nĩ roho. Akĩambĩrĩria gũtharuma.

Arĩkia gũtharuma maita matatũ ũguo akiuga, o na niĩ nĩ ndaingĩra kĩharo, rĩu kĩharo kĩ na andũ atatũ marenda njũng’wa, niĩ, Mwendandũ, na Wainegene. Ĩndĩ, Wamũciĩ agĩthiĩ na mbere na mĩario, nĩi ngoka ngereire gatagatĩ ka Mwendandũ na Wainegene na ndahĩtũka na inyuĩ mũnyumĩte thutha no guo ngaikarĩra njũng’wa ndige Mwendandũ na Wainegene hau magegete.

Rehei mĩtĩ yanyu kaba o na ndĩmũkuagĩre ngamũcokeria hĩndĩ ya gĩthurano yakinya. Na mũmenye njũng’wa nĩ niĩ ngũikarĩra rĩ, o na bũrũri wothe ũrĩrutaga wĩra ũtukũ na mũthenya nĩ guo andũ othe arĩa matarĩ wĩra mone mawĩra ma kũruta. Gũtirĩ mũndũ ũtekwandĩkwo wĩra ndaikarĩra njũng’wa, akĩrĩkia mĩario yake ahũmĩte.

Mũgambo wa mũtumia ũkĩigũĩka ũkĩũria ta ũũ: Na githĩ magathĩti matirandĩkĩte kiumia gĩthiru atĩ thiri karĩ ya Mwendandũ nĩ ĩranĩrĩire atĩ Nyairobi ĩgũcoka kũruta wĩra ũtukũ na mũthenya? Mwendandũ na Wamũciĩ nũũ ũrakobia ũngĩ? O na ningĩ gĩthomo gĩa tũhũ rĩ, nũũ watũreheire nĩ guo kamwana gaka kambĩrĩrie kwĩyata na kĩo, githĩ to Mwendandũ? Ndĩ na nganja na kamwana gaka hamwe na Wainegene wao, mũgambo ũrĩa ũkĩrĩkia na kĩharo gĩgĩkira ngiria o rĩngĩ. Mũgambo ũcio ndwamenyekire na kũrĩa woimĩte tondũ rũhuho rwaũthiũrũrũkagĩria igũrũ, rĩmwe ũkaigũĩka ta ũroima na itherero, na rĩrĩ rĩngĩ ta ũroima na rũgũrũ.

Gĩkundi kĩrĩa gĩathiũrũrũkĩirie gĩcanjama gĩkĩ, o rĩmwe nĩ kĩagayũkanire icere igĩrĩ ta macungwa marĩa. No nĩ kwaiguirwo gũkĩũrio kũrĩa kĩenyũ kĩmwe kĩa njung’wa gĩathire tondũ rĩu Wainegene anyitĩte icungwa rĩmwe tu nake Wamũciĩ akanyita icungwa rĩmwe na nuthu. Nuthu ĩyo ĩngĩ ya icungwa nĩ yo yarehaga ngũĩ na inegene. Gĩkundi kĩu kĩagayũkana maita merĩ, amwe marũmĩrĩire Wainegene na icungwa rĩake rĩmwe o makĩnegenaga, nao arĩa angĩ makĩrũmĩrĩra Wamũciĩ na icungwa rĩake rĩmwe na kĩnuthu kĩmwe, nao makĩnegenaga o ta a gĩkundi kĩu kĩngĩ.

Hwaĩinĩ ũcio nĩ kwanĩrĩirwo na kameme hamwe na Kĩoni Kũraya (KK), kĩrĩa kaingĩ gĩtagwo TV, atĩ njungwa nĩ ciatũkanire icere na icere icio ciatharanwo nĩ Wainegene me na Wamũciĩ, nao amarũmĩrĩri mamoima thutha kinya mabuĩria na kũu taũni na matiũĩkaine kũrĩa mathire.

Ũndũ ũrĩa warakaririe andũ aingĩ arĩa mekinyĩtie kĩharo nĩ atĩ Mwendandũ ndarekirwo narĩ amarĩrie nĩ guo mamenye rĩrĩa mĩrimũ ĩno ya Gwakwo na Kũhũyũka ĩkahutata, ĩĩtunye nduma.

No nĩ gwacokire gũkĩanĩrĩrwo atĩ mũcamanio nĩ ũgacoka o hau kĩharoinĩ kĩu kĩa wĩyathi mũthenya wa kiumia kĩrĩa kĩarũmĩrĩire. Andũ aingĩ makĩiguo makĩyũria, hihi Mwendandũ nĩ akarekwo eyarie mũthenya ũcio wa kiumia kana andũ a managĩ ma njungwa ningĩ nĩ magoka gũtharanĩra njungwa kĩharo makĩnegenaga na makĩhũyũkaga.

Mũthenya wa njungwa gwatũkana icere kĩharoinĩ nĩ guo waragio nĩ andũ aingĩ kiumia kĩu gĩothe. Amwe moranagia atĩrĩrĩ, njungwa ithatũ cioneka rĩ, kĩnuthu kĩmwe gĩathire kũ tondũ Wamũciĩ ainũkirie icungwa rĩmwe na kĩnuthu nake Wainegene icungwa rĩmwe tu? Ningĩ rĩ, macungwa marĩa mothe mekũgaragarĩire njĩrainĩ ciothe inya kĩharoinĩ rĩ, mekuoyagwo nĩ andũ magĩthiaga kũ tondũ tũtinacoka kũmona? Ĩ na mo makoro ma macungwa macio rĩ, mathire kũ angĩkorwo andũ mekũnganagia macungwa makĩmarĩyaga? Nao angĩ makorania atĩrĩ, kana hihi kwaga kwa macungwa macio na makoro ma mo nĩ kĩo kĩama kĩrĩa kĩeranĩirwo nĩ Wamũciĩ?

O na angĩ nĩ moranagia atĩrĩ, hihi macio moima macungwa kana moima matimũ kana marimaũ?

Angĩ nao moigaga atĩ kĩnuthu kĩu kĩngĩ nĩ kĩonekire gĩkĩũnganio nĩ Wainenege o na gũtuĩka gũtiamenyekire kana agĩikirie kanua kana mũhuko. No ningĩ rĩ, amwe nao makorania, Wainegene me na Wamũciĩ nĩ mũrimũ ũrĩkũ maroiga mekũrigita, na nĩ kũ kũngĩ marĩ marigita mũrimũ mũna na ũkahona? Maũndũ marĩa ateti acio eerĩ mareranĩra hihi mahoteka, kana no gũtũkenia maratũkenia na mĩario nĩ guo tũmanengere njũngw’a macoke matũtirike?

Anake na airĩtu magĩthiĩ mawĩrainĩ hamwe na atumia magĩthiĩ ndũnyũ kiumia kĩu nĩ maiguagwo makĩũrania ta ũũ: Githĩ ndiraigua angĩ makiuga atĩ Wainegene arenda gũtinangia bũrũri witũ tũcunjĩ? Ũguo hihi no kũhoteke, na kũngĩkĩhoteka hihi tũkamenya atĩa harĩa tũcunjĩ twitũ tũkinyĩte kana nĩ tũcunjĩ tũrĩkũ twatunywo ngayanoinĩ ta ĩyo ya ndumainĩ? Githĩ ũguo ti ta gũtinangia nguo ĩmwe tũcere makiri ũgaĩre andũ atĩ mehumbe o gacere gwa gacere o rĩrĩa ĩtarĩ ndinangie ĩramahumbĩraga othe wega ta tama wa mũingĩ kana mũrengĩti? Hihi gacere ta kau kahota kũhumbĩra mũndũ njaga?

Gĩeterero tĩ kĩinaino, nao athuuri makoiga. Kiumia nĩ guo tũgacoka kĩharo kwĩyonera gĩcanjama gĩa gwethwo njũng’wa nĩ ateti atatũ. Nĩ tũĩ gũtirĩ wĩ mũkanye wa ũteti ũkanyagĩra ũrĩa ũngĩ. Nĩ tugekinyia kuo twĩyonere na twĩigũĩre na matũ maitũ mĩario yao othe tũtanatua cira. Njũng’wa no ithuĩ tũkamenya ũrĩa tũkanengera ehotanĩra ngoroinĩ citũ na ngoroinĩ ciothe cia kĩrĩndĩ bũrũriinĩ wothe handũ warũma.

Kwerirwo matukũ no ngũrĩrĩrĩ. Cokai haha kiumia kĩngĩ mũtegete matũ ndĩmũganĩre!

O rĩngĩ RIRIKANA, mũtĩ ũgĩaga bata nĩ gũikio irebeinĩ hĩndĩ ya gĩthurano. We wĩ na guo, menyerera ndũkanacererwo mũthenya wa gĩthurano wakinya. Gurumũka na mũtĩ waku na ũgurumũre angĩ ikũmi. Mũndũ ũmwe ndeheragĩrwo njĩra. Karumbeta nĩ kahuhe, na guo coro ũrĩ thutha!

Thaaai!

Hihinya ndari ũthome gĩcunjĩ kĩa: 1 , 2